- Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός
- (Αριανζός, Καππαδοκία 330; – 389).Άγιος της χριστιανικής Εκκλησίας, από τους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας καθώς και οικουμενικός διδάσκαλος. Ο συνονόματος πατέρας του προσήλθε στον χριστιανισμό χάρη στις προσπάθειες της ευσεβούς συζύγου του Νόννας και έγινε επίσκοπος Ναζιανζού το 329. Ο Γ. έλαβε από παιδί τη μόρφωση και την αγωγή που συνετέλεσαν ώστε να αναδειχτεί σε μία από τις μεγαλύτερες μορφές του χριστιανισμού. Σπούδασε πρώτα στην Καισάρεια Καππαδοκίας, στην Καισάρεια Παλαιστίνης και στην Αλεξάνδρεια, όπου γνώρισε μεγάλες χριστιανικές μορφές (Μέγα Αντώνιο, Μέγα Αθανάσιο, Δίδυμο Τυφλό) και έπειτα στην Αθήνα (350) όπου διέπρεψε στη ρητορική και στη φιλολογία.
Τα μαθήματα αυτά τα δίδαξε εκεί ως καθηγητής για ένα ή δύο έτη. Τα πνευματικά του χαρίσματα και η ικανότητα της διδαχής που τον διέκριναν, τον ανέδειξαν, έστω και παρά τη θέλησή του, επίσκοπο Σασίμων (372) και πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (380)· εξάλλου η αγάπη του για τον ήσυχο και μοναχικό βίο έγινε αφορμή να εγκαταλείψει πολλές φορές το ποιμαντικό και εκκλησιαστικό του έργο και να καταφύγει στο ήσυχο περιβάλλον του μοναστηριού (Εις εαυτόν, Εις το Άγιον Πάσχα, Απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής).Η εναλλαγή αυτή μεταξύ ησυχίας και δραστηριότητας αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της ζωής του Γ. Το θεολογικό του έργο υπήρξε σημαντικό, όχι μόνο για την έκταση, αλλά και για το είδος του. Συνδύαζε άριστα τον αποστολικό ζήλο με τη θεολογική σοφία και την κλασική κατάρτιση. Αντιπροσωπευτικότερο παράδειγμα αποτελούν οι Θεολογικοίλόγοιτου, οι Στηλιτευτικοί λόγοι κατά Ιουλιανού, του γνωστού ως Παραβάτη και τα Έπη του (περ. 19.000 στίχοι, μεταξύ των οποίων πολλά επιγράμματα), καθώς και το πλήθος των επιστολών του (243). Η συμβολή του Γ. στη διαμόρφωση των ορθόδοξων δογμάτων υπήρξε σημαντική. Πολλά προοίμια από τους Λόγους του (45) ψάλλονται ως ύμνοι της Εκκλησίας. Ο Γ. ανήκει στους Πατέρες που αγωνίστηκαν να εναρμονίσουν τη χριστιανική με την κλασική παιδεία. Επιλεγόταν επίσης θεολόγος.
Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, από τις μεγαλύτερες μορφές του χριστιανισμού, συνδυάζει άριστα στο θεολογικό του έργο τον αποστολικό ζήλο, τη θεολογική σοφία και την κλασική κατάρτιση (Τμήμα τοιχογραφίας του 14ου αι. στο παρεκκλήσι της Μονής της Χώρας, Κωνσταντινούπολη).
Dictionary of Greek. 2013.